عضو هیات علمی (اســتادیار)، موسسه تحقیقات واکسن و سرمســازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
چکیده
حلّال مایعی است که برای حل کردن و آماده‌ی مصرف کردن واکسن لیوفیلیزه استفاده می‌شود. از جنبه داروشناختی، حلّال ترکیبی غیرفعال مانند آب تزریقی است. از دیدگاه ایمن‌سازی، حلّال ممکن است حاوی یاور (ادجوانت) باشد که به‌منظور افزایش پاسخ ایمنی، و یا یک واکسن مایع باشد که برای حلّ کردن واکسنی دیگر استفاده می‌شود و فرآورده نهایی را آماده‌ی مصرف می‌کند. ویژگی‌های یک حلّال مانند اسیدیته، ظرفیت بافری، قدرت یونی، اسمولاریته، کدورت و کل مواد محلول می‌تواند بر پایداری، ایمنی‌زایی و پاسخ حاصل از واکسن تاثیر بگذارد. از این رو، شایسته است برای هر واکسن، حلال اختصاصی توصیه شده توسط سازنده به کار رود. برخی از دیگر ویژگی‌های حلال مانند رنگی بودن آن نیز می‌تواند به اطمینان از واکسیناسیون پرندگان یا دام‌های هدف کمک کند. این ویژگی سبب می شود در شرایط مزرعه‌ای که سرعت در واکسیناسیون از اهمیت شایانی برخوردار است، پرندگان یا دام‌های واکسینه‌نشده شناسایی و تحت واکسیناسیون قرار گیرند. از طرفی، کیفیت آب مورد استفاده به عنوان حلّال برخی واکسن‌ها که به صورت اسپری، قطره‌ی چشمی و آشامیدنی استفاده می‌شوند، باید در دامنه‌ی مناسب باشد تا بیشترین اثربخشی واکسن حاصل آید. جدیدترین نسل حلال‌ها، مایع‌های حاوی ادجوانت و یا تقویت‌کننده‌‌های پاسخ ایمنی هستند که افزون بر حل کردن واکسن لیوفیلیزه، به بهبود اثربخشی آن نیز کمک می‌کنند. در مقاله حاضر تلاش شده است ویژگی‌های مناسب یک حلّال و اهمیت آن در واکسیسناسیون تبیین و توصیه‌های ترویجی در این خصوص ارائه شود.
)